Κάθε κληρικός, που συμμετέχει σε συζητήσεις και αντι-παραθέσεις στο Facebook, το Twitter ή το Livejournal και άλλες διαδικτυακές κοινότητες, πρέπει μονίμως να θυμά-ται την ευθύνη, που του επιβάλλει η ομιλία σε δημόσιο χώρο. Οι άνθρωποι σας βλέπουν κυρίως ως ιερείς. Οι απρό-σεκτες και μερικές φορές προκλητικές δηλώσεις μεμο-νωμένων κληρικών ρίχνουν σκιά σε όλη την Εκκλη-σία του Θεού, προκαλούν στη σφαίρα των ιστολογίων κύματα ανταπαντήσεων, όπου στόχος των επιθέσεων δε γίνεται τόσο ο συγγραφέας των αναρτήσεων, όσο όλη η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Κανείς δεν σας απαγορεύει να συμμετέχετε στη ζωή των κοινοτήτων του Διαδικτύου και να σχολιάζετε διάφορα θέματα, αλλά είναι απαραίτητο να ενεργείτε με ορθή κρίση και επιφυλακτικότητα.
Εισήγηση σε Επισκοπική Σύναξη στη Μόσχα, 23 Δεκεμβρίου 2011
Η επικοινωνία με το ποίμνιο στα κοινωνικά δίκτυα, όσο ενδιαφέρουσα και χρήσιμη κι αν είναι, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσωπική επικοινωνία. Είναι καθή-κον μας, μαρτυρώντας για τον Χριστό με όλους τους διαθέ-σιμους τρόπους, να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να βρουν τον Θεό, να έλθουν στον ναό, να αποκτήσουν πνευματικό στήριγμα και να συνειδητοποιήσουν την αξία της εν Χρι-στώ προσωπικής επικοινωνίας με τους αδελφούς και τις αδελφές μας.
Εισήγηση σε Επισκοπική Σύναξη στη Μόσχα, 28 Δεκεμβρίου 2012
Με την εξέλιξη των κοινωνικών δικτύων, διαπιστώνω ένα πολύ σημαντικό θετικό φαινόμενο, όπως είναι η αναβί-ωση της επιστολογραφίας. Το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα ήταν εποχή υποχώρησης του γραπτού λόγου, καθώς οι άνθρωποι σταμάτησαν να γράφουν γράμματα κι επι-κοινωνούσαν κυρίως μέσω του τηλεφώνου. Όμως ο γρα-πτός λόγος επιβάλλει μεγάλη πειθαρχία στη σκέψη. Κάθε σκέψη, που αποτυπώνεται στο χαρτί και γίνεται κτήμα ενός διευρυμένου κύκλου ανθρώπων – ειδικά εάν υπάρ-χει διαδραστική επικοινωνία και μπορεί κάποιος άμεσα να αντιδράσει στα γραφόμενα και μάλιστα ασκώντας κρι-τική –απαιτεί από τον συντάκτη της συγκέντρωση. Ενώ η ικανότητα α διατυπώνεις γραπτώς τις σκέψεις σου, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες πολιτισμού.
Καλώ τον κλήρο να συμμετέχει σε αυτήν την ανταλ-λαγή πληροφοριών με υψηλό αίσθημα ευθύνης. Δεν μπο-ρείτε απλώς να φλυαρείτε στο Διαδίκτυο και να εκθέτετε τις απόψεις σας με τέτοιο τρόπο, ώστε οι άνθρωποι να τις εκλαμβάνουν ως απόψεις της Εκκλησίας. Ως εκ τούτου, από τη μία πλευρά, καλώ τους κληρικούς να χρησιμοποι-ούν πιο δραστήρια αυτή τη νέα μορφή «αλληλογραφίας», από την άλλη όμως, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυξάνεται η ευθύνη τους, προτείνω να προετοιμαστούμε πολύ σοβαρά, τόσο πνευματικά, όσο και διανοητικά, για να συμμετέ-χουμε σε τέτοιου είδους ανταλλαγές απόψεων .
Συνέντευξη σε τηλεοπτικούς δημοσιογράφους της Ουκρανίας, 19 Ιουλίου 2010
Υπολογίζοντας ότι ο μέσος όρος ηλικίας του κοινού των μέσων κοι-νωνικής δικτύωσης έχει μειωθεί, μπορούμε να πούμε ότι οι αποδέκτες της συκοφαντίας και του ψεύδους, που στρέφονται κατά της Εκκλησίας, είναι κυρίως νέοι. Πολλοί από αυτούς δεν διαθέτουν προσωπική θρησκευτική εμπειρία, ούτε την αντίστοιχη θρησκευτική και πολιτιστική καλλιέργεια. Είναι αυτοί ειδικά, που εύκολα πέφτουν θύματα εκείνων, των οποίων η ψυχαγωγία ή η αμειβόμενη εργασία έχει γίνει η «αντι-εκκλησιαστική αποστολή».
Στο χώρο του Διαδικτύου είναι αυτονόητο ότι υπάρχουν και πολλοί, που διαδίδουν πραγματικές ειδήσεις σχετικά με τη ζωή της Εκκλησίας και μοιράζονται προσωπικές τους ιστορίες καθώς απευθύνονται στον σωτήριο Λόγο του Θεού. Αλλά ο αριθμός των κυνικών, αυτών που λατρεύουν τα σκάνδαλα και τις ψευδείς αποκαλύψεις, είναι πολύ μεγαλύτερος. Αν κάνει κάποιος μια αναζήτηση στο Διαδίκτυο, που αφορά την εκκλη-σιαστική ζωή, ανακαλύπτει πολυάριθμα ψέματα, υποκρισία και μίσος. Αυτά είναι τα ορατά αποτελέσματα της δραστηρι-ότητας των εχθρών του ανθρώπινου γένους.
Το μήνυμα της Εκκλησίας μπορεί και πρέπει να διαδί-δεται ευρέως στο Διαδίκτυο. Τα ιστολόγια και τα μέσα κοινω-νικής δικτύωσης προσφέρουν νέες δυνατότητες για τη χρι-στιανική μαρτυρία. Αν δεν είσαι εκεί παρών σημαίνει ότι παραδέχεσαι τη δική σου ανικανότητα και ολιγωρία για τη σωτηρία των αδελφών σου. Σήμερα, όταν στα κοινωνικά δίκτυα εκδηλώνεται μεγάλο ενδιαφέρον για την εκκλησια-στική ζωή, έστω κι αν αυτό δεν είναι πάντοτε ειλικρινές, είναι καθήκον μας να το στρέψουμε προς όφελος μας, να δημιουρ-γήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε η νεολαία μας να γνωρίσει τον Χριστό, όπως και την αλήθεια για τη ζωή των ανθρώπων της Εκκλησίας. Πρόκειται για μεγάλο και επίπονο έργο, που όλοι μας καλούμαστε να υπηρετήσουμε.
Η Εκκλησία την ίδια στιγμή δεν ζει σε έναν εικονικό, αλλά στον πραγματικό κόσμο, όπου γίνονται καλές πράξεις, εκδηλώνεται η ποιμαντική συνδρομή και αγάπη, όπου τελεί-ται εν τέλει η Θεία Λειτουργία. Η εικόνα του ανθρώπου, ο οποίος ζει κυρίως στον επικοινωνιακό χώρο, απέχει από το χρι-στιανικό ιδανικό. Η ομορφιά του κόσμου του Θεού δεν μπο-ρεί να αντικατασταθεί από έναν τεχνητό χώρο επικοινωνίας, κατασκευασμένο από τους ανθρώπους. Απευθύνω αυτήν την παρατήρηση και προς τους ποιμένες, οι οποίοι κάποιες φορές αντικαθιστούν με το Διαδίκτυο την προσωπική επικοινωνία με τους ενορίτες. Η δραστηριότητα στον εικονικό κόσμο δεν μπορεί να υποκαταστήσει το έργο στην ενορία, πρέπει μόνο να το συμπληρώνει.
Ομιλία στη Σύνοδο της Ιεραρχίας 2013, Μόσχα, 2 Φεβρουαρίου 2013
Η Εκκλησία την ίδια στιγμή δεν ζει σε έναν εικονικό, αλλά στον πραγματικό κόσμο, όπου γίνονται καλές πράξεις, εκδηλώνεται η ποιμαντική συνδρομή και αγάπη, όπου τελεί-ται εν τέλει η Θεία Λειτουργία. Η εικόνα του ανθρώπου, ο οποίος ζει κυρίως στον επικοινωνιακό χώρο, απέχει από το χρι-στιανικό ιδανικό. Η ομορφιά του κόσμου του Θεού δεν μπο-ρεί να αντικατασταθεί από έναν τεχνητό χώρο επικοινωνίας, κατασκευασμένο από τους ανθρώπους. Απευθύνω αυτήν την παρατήρηση και προς τους ποιμένες, οι οποίοι κάποιες φορές αντικαθιστούν με το Διαδίκτυο την προσωπική επικοινωνία με τους ενορίτες. Η δραστηριότητα στον εικονικό κόσμο δεν μπορεί να υποκαταστήσει το έργο στην ενορία, πρέπει μόνο να το συμπληρώνει.
Ομιλία στη Σύνοδο της Ιεραρχίας 2013, Μόσχα, 2 Φεβρουαρίου 2013
Η ζωή των σύγχρονων ανθρώπων επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία κάποιους τους απορροφούν ολοκληρωτικά, αλλά απέχουν πολύ από το να αποτελούν αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης. Τα κοινωνικά δίκτυα, αποτελούν επίσης ένα τεράστιο πεδίο δραστηριοτήτων, και τα αρμόδια τμήματα του Πατριαρ-χείου για την ενημέρωση, την ιεραποστολή και τη νεολαία καταβάλλουν συγκεκριμένες προσπάθειες για να καταστή-σουν τη γλώσσα των κοινωνικών Μέσων, γλώσσα εργασίας για την εκκλησιαστική αποστολή.
Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να λείπουμε από εκεί, όπου βρίσκεται ή ενδέχεται να βρίσκεται το ποί-μνιό μας. Και το ποίμνιό μας συμμετέχει σήμερα στα κοινωνικά δίκτυα και μάλιστα το πιο δραστήριο μέρος του. Αν όμως, μας προκαλεί δυσαρέσκεια η αντίδραση των ενοριτών σε κάποια γεγονότα, συμπεριλαμβανο-μένης της εκκλησιαστικής ζωής, τίθεται το ερώτημα: τι κάναμε εμείς για να αποτρέψουμε αυτήν την αντί-δραση; Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε για να απο-σαφηνίσουμε τις θέσεις της Εκκλησίας και να συζητή-σουμε καίρια προβλήματα;
Ομιλία στη συνεδρίαση του Ανώτατου Εκκλησιαστι-κού Συμβουλίου, Μόσχα, 29 Απριλίου 2015
Στην εποχή μας, μια αμαρτία όπως η ματαιοδοξία έχει γίνει πολύ διαδεδομένη και αυξανόμενη. Σε μεγάλο βαθμό συμβάλλει σε αυτό η ανάπτυξη των ΜΜΕ ή αυτό που ονο-μάζουμε κοινωνία της πληροφορίας. Ο καθένας έχει την δυνατότητα να εκφράσει μια άποψη, που θα γίνει γνω-στή σε πολλούς, μεταξύ άλλων και μέσω των κοινωνικών δικτύων. Εάν κοιτάξετε πιο προσεκτικά, τι συμβαίνει σε αυτές τις αυθόρμητες συζητήσεις, θα μπορέσετε να δείτε ένα παζάρι ανθρώπινης ματαιοδοξίας. Στόχος τους δεν είναι τόσο να ανακαλύψουν την αλήθεια, όσο να φανούν οι μεν πιο έξυπνοι, ετοιμόλογοι και οξυδερκείς από τους άλλους.
Μερικές φορές στις μυλόπετρες αυτών των συζητή-σεων – στις οποίες πολλοί συμμετέχουν μόνο και μόνο για να προβληθούν και όχι για να κατακτήσουν την αλήθεια – εμπλέκονται άνθρωποι, απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν όλα αυτά. Πολλοί τους θεωρούν αδύναμους, κάποιοι άλλοι ξεπερασμένους, χωρίς δεξιότητες και όπλα για επικοινωνι-ακές μάχες. Στην πραγματικότητα τις περισσότερες φορές αυτοί οι άνθρωποι δε θέλουν να παίζουν με κανόνες που επιβάλλουν άλλοι.
Αλλά όλα αυτά δεν αφορούν μόνο στη ζωή μας στην κοινωνία της πληροφορίας. Πολύ συχνά στην πολιτική, την οικονομία, την τέχνη, τον πολιτισμό, ο βαθμός της ανθρώ-πινης ματαιοδοξίας είναι τόσο υψηλός, που επισκιάζει τα πραγματικά επιτεύγματα των ανθρώπων. Είναι εκπληκτικό ότι ο ίδιος ο άνθρωπος, είναι ο τελευταίος, που θα υποψια-στεί τη ματαιοδοξία του. Οι προσεκτικοί παρατηρητές βλέ-πουν αυτή την ανθρώπινη αδυναμία. Άλλοι την αντιμετω-πίζουν με συγκατάβαση, άλλοι την καταδικάζουν. Πάντοτε όμως ο ματαιόδοξος άνθρωπος αποδεικνύεται αδύναμος, ευάλωτος, αμαρτωλός.
Τελικά, τι είναι η ματαιοδοξία; Σύμφωνα με τα λόγια του αγίου Βασιλείου του Μέγα, ο ματαιόδοξος άνθρωπος μιλά και πράττει κάτι μόνον χάρη της δόξας. Εφιστώντας την προσοχή στην εξάπλωση αυτής της αμαρτίας μεταξύ των μοναζόντων και γενικότερα των ανθρώπων της Εκκλη-σίας, ο Άγιος σημειώνει ότι η ματαιοδοξία δεν είναι παρά μια πράξη όχι στο όνομα της αγάπης του Θεού, αλλά στο όνομα της ανθρώπινης αλαζονείας.
...Οι Άγιοι Πατέρες προτείνουν και τρόπο καταπολέ-μησης της ματαιοδοξίας. Στον Μάξιμο τον Εξομολογητή βρίσκουμε πολύ απλές συμβουλές. Τίποτε δεν καταστρέφει τη ματαιοδοξία περισσότερο από την κρυφή αρετή και τη συχνή προσευχή. Αν κάποιος, έχοντας συμφιλιωθεί με την καρδιά του, αισθάνεται ότι ορισμένες από τις ενέργειές του δεν έχουν ως οδηγό την καλή θέληση ή την επιθυμία να ευχαριστήσουν τον Κύριο και να εκπληρώσουν τις εντολές Του, αλλά καθορίζονται από ματαιοδοξία, τότε ο άνθρωπος αυτός πρέπει να αρχίσει να κάνει κρυφά καλές πράξεις, με τρόπο που καμιά άλλη ψυχή να μην το γνωρίζει. Τότε όλα θα ξεκαθαρίσουν. Εάν αυτές οι καλές πράξεις πραγ-ματοποιούνται με ευκολία και με ευχαρίστηση, σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει πάρει το δρόμο της μετάνοιας. Εάν όμως αποδειχθεί εντελώς ανυπόφορο να κρύβει τα συναι-σθήματά του, εάν έχει έντονη επιθυμία να τα μοιραστεί με κάποιον, να τα πει, να τα γράψει, να τα αναρτήσει στα κοι-νωνικά δίκτυα, σημαίνει ότι η ματαιοδοξία έχει εισχωρήσει τόσο πολύ μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, που έχει μετατρα-πεί σε επικίνδυνο κακοήθη όγκο.
Κήρυγμα μετά το Μέγα Απόδειπνον την Τετάρτη της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής στη Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Ανδρέα, 25 Φεβρουαρίου 2015